Ээж, аав, багш, асран хамгаалагчдын ном

Бидний ирээдүй болсон хүүхдүүд нийгэм, цаг үедээ зохицон амьдрахад ямар ямар чадвар шаардлагатай вэ гэсэн асуулт урган гарч байна. Аливааг өөрөө бодож тунгаан, үйлдэл хийх чадвар, алдсан ч түүнийгээ амжилтад хүрэх нэг алхам гэж олж хардаг чадвар, бусадтай харилцах хийгээд бусдад итгэж, дэмжих чадвар, өөрийнхөө юунд дуртайг, юу чадахаа мэддэг байх, анхаарал төвлөрөх, өөрийгөө хянах, ярилцах чадвар зэрэг ур чадварууд ирээдүйг тодорхойлох болно. Товчхондоо жинхэнэ мэдлэг л шаардлагатай болж ирнэ. Дээр дурдсан чадварыг өнөөг хүртэл хэрэгжүүлж ирсэн "эрт боловсрол" зэрэг сургалтаар бүрэн дүүрэн олгож чадахгүй бөгөөд чухам ямар гарц буйг энэ номдоо багцлан бичиж үзлээ.

Хүүхэд албаар уйлах нь өсөж хөгжиж буйн илрэл - Ийнхүү учир шалтгааны холбоог ойлгож, улмаар 5 ~ 6 сартай болох үедээ хүүхэд ээж аавыгаа ирүүлэхийн тулд албаар уйлах, өөрийн шаардлагадаа нийцүүлэн янз бүрээр уйлахыг сурна. Энэ бол хүүхэд тань өсөж хөгжиж буйн гайхамшигтай нотолгоо, байгалийн зөнгөө ухамсарт арга болгон ашиглах арга ухаан нь гарцаагүй хөгжиж буйн илрэл юм шүү.

Эцэг эх маань бидний дотор сэтгэл хөдлөл, сэтгэцийн ургамлын үрийг суулгаж, тэр үр нь биднийг өсөж томрохтой зэрэгцэн ургаж цэцэглэдэг. Зарим гэр бүлийн хувьд тэр үр нь хайр, хүндлэл, бие даасан байдлынх байдаг бол харин заримд нь айдас, албадлага, өөрийгөө буруутгах бодлын үр байдаг. Хэрэв та хоёр дахь бүлэгт хамаарах юм шиг санагдаж байвал энэ ном танд зориулагджээ гэсэн үг. Та өсөж өндийн, насанд хүрэх үед тэдгээр үр өөрийн тань төсөөлж ч чадахгүй хэлбэрээр амьдралд тань халдан довтлогч үл үзэгдэх бат бэх шарилж болж ургаад, өргөс нь харилцаа, карьер, гэр бүл гээд бүгдийг цоо хатгаж, үгүйдээ гэхэд л таны өөртөө итгэх итгэл, өөрийгөө үнэлэх үнэлэмжийг үргэлжид доош чангаана. Харин энэ ном тэдгээр ургамлын үндсийг олоод, сугалж хаяхад тань туслах юм.

Сургуулиар олгох боловсрол мухардалд оржээ. Хичээл “Нэг”-ийн зарчмаар явагддаг. Энэ нь нэг багш, нэг сэдвийг нэг сурах бичгээр, нэг л аргаар, нэг л ижил дасгал даалгавраар бүх хүүхдэд заадгийг нэрлэж буй ойлголт. Гэтэл хүүхэд бүр өөрийн гэсэн сурах онцлогтой. Тэд тодорхойлсон хэм хэмжээ, загвар, анги түвшний дагуу сурдаггүй. Сургах, хүмүүжүүлэх ажилдаа бид “Хүүхэд хэрхэн сурдаг вэ?” гэдэг сурганы гол асуудлыг орхигдуулдаг. Олон жилийн ажлын туршлага, хүүхдийн хүмүүжил төлөвшлийн урт хугацааны (төрөх цагаас эхлэн 20 нас хүртэл дагасан) судалгаан дээрээ үндэслэн хүүхдийн эмч, сурган хүмүүжүүлэгч Ремо Х.Ларго хүүхдүүдийг хичээл сургалт, хүмүүжлийн ажлаар болон гэрт нь хэрхэн хөгжилд нь тохируулан дэмжих учиртайг зөвлөж байна. Хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх нь боловсролын гол зорилго билээ.

Та хүүхэдтэйгээ ажиллах арга барил эзэмшиж, ялангуяа хүнд хэцүү үед нь чиглүүлж, дэмжиж сурна. Гэртээ шаардлагатай өөрчлөлтүүдийг хийж, эмх замбараагүй байдлаас салан, гэр бүлдээ амар амгаланг бэлэглэнэ. Хүссэнээрээ эрэл хайгуул чөлөөтэй хийж “болох” чөлөөтэй орчныг хүүхдэдээ хэрхэн бүрдүүлж өгөхөө мэдэж авна. Бяцхан жаалуудад яг тохирсон Монтессори үйл ажиллагааг гэрийн орчинд хэрхэн бэлтгэхийг мөн олж мэднэ. Энэхүү ном балчир үртэйгээ амар тайван зэрэгцэн орших өөр арга зам байдгийг батлан харуулж, хариуцлагатай бөгөөд сониуч хүмүүнийг өсгөн хүмүүжүүлэх үрийг суулгахад тусалж, хүүхэдтэйгээ харилцах харилцаагаа жилээс жилд улам гүнзгийрүүлж, доктор Монтессоригийн үзэл баримтлалыг өдөр тутмын амьдралдаа хэрэгжүүлэхэд тань тус нэмэр болно хэмээн найдаж байна.

Энэхүү номд, хорьдугаар зуунд залуу эмч, боловсролын анхдагч Мария Монтессоригийн хийсэн нээлтүүдийг авч үзэх болно. Түүний ажиглалт болон “хүүхдийн талаархи нээлтүүд” нь өнгөрсөн цагийн туршлага дээр үндэслэгдэх ч хорин нэгдүгээр зууны бидэнд ч хэрэгтэй. Өнөөдрийн судалгаа болон технологи нь хүүхдийг төрөхөөс авахуулаад түүний өгч байсан зөвлөмжүүдийг баталсаар байна. Энэ номны бүлгүүдэд бид Монтессори боловсролд эцэг эхчүүдэд шаардлагатай урам хайрласан бөгөөд бага зэрэг бэрхшээл учруулдаг арга зүйгийн талаар хүүрнэх болно.

Нялхсыг асрах нандин зарчмууд ном эцэг эхчүүдэд нялх үрээ өсгөхөд шаардлагатай суурь мэдлэгийг өгөх бөгөөд эргэн тойрноосоо “чухал” гэх зөвлөгөөнүүдийг авснаар тулгардаг элдэв төөрөгдлөөс “шинжлэх ухаанчаар” гарах, зөвхөн өөрийн онцгой нөхцөл байдалд тохирсон зөв шийдлийг олоход тусална. Уг ном нь голчлон 0-12 сартай хүүхдийн асаргаанд тулгардаг асуудлуудад чиглэсэн, агуулга нь А-Я хүртэл цагаан толгойн дарааллаар эмхлэгдсэн тул заавал эхнээс нь дуустал биш, зөвхөн өөрт тулгарсан асуултынхаа хариуг хайж унших боломжтой.

Байгалийн эрхшээл дэх хатуу ширүүн амьдралын эрхээр хүмүүс хүүхдийг хурдхан шиг том болж тусад орж, гар хөлийн үзүүрт зарагдах хэмжээнд хүрэхийг хүсэн хүлээдэг байв. Харин одоо техник технологийн хөгжил дэвшлийн үр дүнд хүмүүсийн ахуй амьдралд ихээхэн өөрчлөлт гарч, хүмүүсийн байгалиас хамаарах хамаарал багасаж, өөрсдийн гараар барьж байгуулсан тухтай орчин нөхцөлд амьдрах болсон. Энэ хөгжлийн явцад хүмүүсийн харилцаа, мөн хүүхдэд хандах хандлага ч хувирч өөрчлөгдсөөр ирлээ. Хүмүүс цаашид урьд өмнөхөөрөө амьдраад явах боломжгүй болж, шинэ орчин нөхцөлд дасан зохицох явцад эцэг эх ба хүүхэд; томчууд ба хүүхдийн харилцаанд томоохон өөрчлөлт гарах нь зайлшгүй болж ирэв. Хэдийгээр нүдэнд анзаарагдахгүй ч цаагуураа хүн хоорондын харилцаанд асар том өөрчлөлт явагдаж байна. Энэ өөрчлөлтийг анзаарахгүй явах тусам хүүхдийг өсгөж хүмүүжүүлэх тал дээр хүмүүс тал бүрийн бэрхшээлтэй тулгардаг. Зарим хүн хүүхэдтэй харьцах арга хэлбэрээ огт өөрчлөлгүй, хуучнаараа явах замыг сонгох бол зарим нь яахыгаа сайн мэдэхгүйн улмаас бүр зөнд нь орхиж, зарим нь харин цаг үетэйгээ зохицсон хүмүүжлийн шинэ арга барилд суралцахыг хичээнэ. Улс орон бүр ирээдүйд улс орноо авч явах иргэдээ бэлдэх нэгдсэн хөтөлбөр төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлдэг. Энэ төлөвлөгөө нь уламжлалт байдлаа хадгалаад байх бус нийгмийнхээ хөгжлийг бодолцсон, амьдралд нийцтэй онол арга зүйд тулгуурлах нь зүйн хэрэг.

Хүүхдээ яаж сайн хүн болгох вэ? Энэ бол хүүхдийнхээ хүмүүжилд анхаардаг хэн бүхэнд тулгардаг асуулт. Хүмүүжилтэй холбогддог хамгийн чухал зүйл бол хүүхдийн сэтгэл гэдгийг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрч, сэтгэлийн боловсрол, EQ-д ихээхэн анхаарах боллоо. Сэтгэл гэдэг тогтонги биш. Эерэг, сөрөг хөдөлгөөнд байнга орно. Өөрийн болон бусдын сэтгэлийг зөв дүгнэх ба нөлөөлөх чадварыг сэтгэл хөдлөлийн чадамж буюу EQ гэх бөгөөд энэ нь IQ буюу оюуны чадамжаас юугаар ялгаатайг, мөн хүүхдийн сэтгэл хөдлөлийн чадамж хэрхэн бүрэлддэг, хүүхдийнхээ EQ-г хэрхэн багаас нь дэмжин хөгжүүлэх, томчууд хүүхэдтэйгээ ямар хандлагаар харилцах ёстой талаар энэ номд энгийн үг, бодит жишээгээр тайлбарлана.

Хүн насан туршдаа суралцдаг. Шинийг бодож, сэдэхэд хүрдгэдэг хөдөлгөгч хүч бол бидний сониуч зан. Аливаа зүйлийн учрыг хайх 'Яагаад?' гэх асуулт бол үүний нэг илрэл юм. Хүүхдүүд сониуч зандаа хөтлөгдөн орчин тойрондоо буй хараахан танин мэдээгүй шинэ сонин зүйл, юмс үзэгдлийн учрыг олохоор эрж хайн, янз бүрийн арга хэлбэрээр шинэ мэдлэг хуримтлуулж байдаг. Энэхүү ном нь хүүхдийн сониуч зан, аливааг танин мэдэр тэмүүллийг нялх балчир үеэс нь эхлэн сургуульд орох хүртэл тоглоомын аргаар дэмжих зорилготой.