Монгол үлгэр

Хүүхэд насандаа эргэж очихыг хүсдэг хүмүүс хэр олон байдаг бол? Энэ тууж бол хүүхэд насандаа очих тасалбар юм. Энэ тасалбарыг аваад түр зуурхан ч гэсэн очоод ирээсэй гэж чин сэтгэлээсээ хүсэж байна. Нөгөөтээгүүр таны дотор байдаг бяцхан хүүхэд сэрэх ч юм билүү?... "Зохиолч Дашийн Оюунчимэг Өнчин цагаан ботго хэмээх орчин цагийн туужаа бичжээ" гэсэн мэдээг дуулаад та нар лав баярлаж суугаа даа. Ножо паблишинг энэ сайхан бүтээлийг эрхлэн гаргах эрхийг авсандаа туйлын их баярлаж бас талархаж байгаа...

Цөл болсон улаан гаргийн охин тэнгэрт байгаа гарагт очихыг мөрөөднө. Учир нь тэнгэрийн тэрхүү гараг нь ус, ургамал, агаартай диваажин мэт гараг юм. Гэхдээ охин төрөлх гаргаасаа зугтахыг хүсээгүй. Харин тэрхүү тэнгэрийн гаргаас сурсан эрдмээ ашиглан өөрийн улаан гаргаа аврах мөрөөдөл түүнд бий. Харин Марс охин энэхүү мөрөөдлөө биелүүлэхийн тулд өөрийн айдсаа даван гарах шаардлагатай.

Бүдүүлэг, дээрэнгүй зангаар бусдыг гомдоосноороо бүдүүн Марбу өвгөн юунд хүрснийг өвөрмөц зураглал, ойлгомжтой хэллэг бүхий сонирхолтой номоосоо уншаарай.

Улс орон бүрд эртнээс яригдаж ирсэн өөр өөрийн онцлог шингэсэн үлгэр, домгийн арвин сан бий. Үлгэр, домог бол тухайн ард түмний сэтгэлгээ, хэл соёлыг тээгч юм. Цаг хугацаа улиран одохын хэрээр хүмүүсийн үзэл бодол хандлага, нийгмийн үнэт зүйл өөрчлөгдөж, хөгжил дэвшил явагддаг. Энэ хэрээр үлгэр, домгийг нийцүүлэн хөгжүүлэх, засаж сайжруулах шаардлага тавигдсаар ирсэн билээ.

Монголчууд бидний өв сан дахь аман зохиол, үлгэр домгийг орчин үеийн хүүхдүүдэд тэр чигээр нь хүргэх боломжгүй болсныг гадаад орнуудын туршлага ч бэлхнээ харуулна. Бид өв соёл дахь язгуур утга агуулгыг алдагдуулалгүйгээр шинээр зохиомжлон, зураг дүрслэлээр баяжуулсны дээр өнөөгийн хүүхдийн нас сэтгэхүй, тэдний сонирхолд нийцэх талаас нь удтал судалж, туршсаны эцэст цоо шинэ хэлбэр, хэмжээ бүхий энэхүү бүтээлийг та бүхний гарт хүргэж буйг хүлээн авна уу.

Энэ удаа “Өнчин цагаан ботго” үлгэрийг шинэчлэн найруулж бяцхан уншигчдадаа хүргэж байна.

Монгол ардын шилдэг үлгэр 'Цуутын цагаагч гүү'-д эх үрийн элбэрэл хайр, үрээ гэсэн эхийн сэтгэлийг уран тансгаар өгүүлснээрээ онцлог юм. Хайрт эхийнхээ захиасыг санан санан, бөн бөн жороолж бөжир бөжир шогшсоор хөгшин эмэг эх дээрээ очиж буй Цолмон цоохор унаганы тухай түүхийг энэхүү зурагт номоос амтархан уншаарай.

Эрхий мэргэн харваач эрхийдээ эрчимтэй, эрэлхэг зоригтой хүн болохоор мэргэн харавдагтаа эрдэж: 'Долоон нарыг би долоон сумаар нэг нэг харваад онож устгаж чадахгүй бол эрхий хуруугаа огтлоод, эр хүн байгаад, хар ус уухгүй, хагд өвс идэхгүй, харанхуй нүхэнд амьдарна' гэж андгай тангараг тавьжээ... Зурагт номын ертөнцөөр аялж, хүүхдийнхээ хөгжлийг дэмжээрэй. Домог үлгэрт гарч буй байгалийн үзэгдэл, амьтдын гарал үүслийн тухай дэлгэрэнгүй ярилцаарай.

Эрт урьдын цагт долоон бор хоньтой, нисдэг, нисдэггүй хоёр бор морьтой Болдоггүй бор өвгөн гэж байжээ. Өвгөн үдэш бүр нисдэг бор морио гэрийнхээ баруун талд, нисдэггүй бор морио гэрийнхээ зүүн талд аргамждаг байв. Монгол ардын шидэт үлгэрийн нэг “Болдоггүй бор өвгөн” үлгэрийн сонирхолтой өгүүлэмж, зургийг нь хараад хүүхдэдээ ярьж өгөөрэй. Балчир хүүхэд ч номонд дуртай байдаг. Тэд зургийг нь хараад өөрийнхөөрөө уншдаг. Тиймээс та бүхэн “Үсэг мэдэхгүй хүүхдэд номын хэрэг юу байх билээ” гэж бодолгүй бяцхан үрдээ үдэш бүр цаг гарган, өвөр дээрээ суулгаад дуртай зурагт номыг нь уншиж өгч, харилцан ярилцаарай.

“Бархүү Тугалхүү” зурагт номоос хүүхдүүд та бүхэн Бархүү Тугалхүү хоёрын сонирхолтой адал явдлаас гадна нөхөрлөлийн үнэ цэнэ гэж юу байдаг талаар ойлгож мэднэ гэж найдаж байна.

Долоон өндөгтэй доголон шаазгайг зальт үнэг мэхэлж, сүрдүүлсээр өндөгнөөс нь идэж амташжээ. Сэргэлэн хулганы арга ухаан доголон шаазгайд хэрхэн тус болох бол? Амьдралд тохиолдож болох аюул заналхийлэл, шударга бус байдлын эсрэг итгэл найдвараа алдалгүй сэтгэж, тэмцэж, давж гарахын чухлыг энэхүү үлгэрт өгүүлнэ.

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байгаа билээ. Эрт цагт Хөхдэй мэргэн гэгч баатар тэнгэрийн гурван марал бугыг авлахаар хөөцөлдсөөр эцэст нь шийтгүүлжээ. Түүний хүү шархдсан марал бугыг аварч аавыгаа суллана. Тэд хамт мангасыг дарж өөрсдөө од мичид болон хувирчээ.

Эрт цагт хүмүүс хүйтэнд дулаацуулах, хоолыг болгож, харанхуйг гэрэлтүүлэх шидтэй гал гэгч зүйлийг өөрийн болгохыг мөрөөдсөөр байлаа. Харин дээд ертөнцийнхөн галтай байсан тул хүмүүс түүнийг нь хулгайлуулахаар хараацай шувууг илгээхээр болж гэнэ.

Эртийн эрт цагт амьтдын хурал болж, хамаг амьтан хаана амьдрахаа шийдэх болжээ. Энэ үед сайхан сэтгэлт тэмээ, атаархуу зантай буга хоёрт ямар адал явдал тохиолдсоныг энэ номыг уншин мэдэж аваарай
Эрт цагт ан амьтдын хурал болж, амьтад хаана амьдрахаа шийджээ. Буга тэмээний сайхан эвэрт атаархан түүнийг нь залилж авахаар шийдлээ.

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байна. Гэрэл гэгээний эздийн хамгийн бага дүү болох нэгэн охин энэ дэлхийд бууж иржээ. Тэрээр эх дэлхийн олон амьтантай нөхөрлөж, тэд ч охинд тун их дасаж гэнэ. Нэг л өдөр тэрээр тэнгэрийн орон руугаа буцахад амьтад түүнийг маш ихээр үгүйлэн санажээ...

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байгаа билээ. Энэ дугаараараа бид өдөр шөнө үүссэн тухай монгол ардын домог үлгэрээс сэдэвлэн бүтээсэн “Нар Сар Рах” хэмээх зурагт номыг өргөн барьж байна. Хүмүүсийн муу муухай сэтгэлээс нэгэн мангас үүсжээ. Ховдог тэр мангас хамаг бүхнийг залгих болов. Хэчнээн ихийг идсэн ч цүдгэр гэдэс нь цадсангүй. Тэнгэр мандсан нар сар хоёр ч түүнд тун амттай харагдлаа.

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байгаа билээ. Энэ дугаартаа бид “Хараацай хэдгэнэ хоёр” болон “Нарс хуш зээргэнэ мөнх ногоон болсон нь” үлгэрүүдээс сэдэвлэн бүтээсэн зурагт номыг толилуулж байна. Энэхүү үлгэр бол сайн муугийн зөрчил, тусч нинжин сэтгэлийн талаарх түүх юм. Театрт хүүхэлдэйн жүжиг үзэж байгаа мэт мэдрэмж төрүүлэх өвөрмөц сонирхолтой зурагтай энэхүү номоор тухтай аялаарай. Жигүүртний хаан хараацай хэдгэнэ хоёрт нэгэн даалгавар өгчээ. Тэд хэрхэн биелүүлэх бол?

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байгаа билээ. Энэ дугаараараа бид “Сар аваад явна гэхийн учир” домог үлгэрээс сэдэвлэн бүтээсэн зурагт номыг өргөн барьж байна. Эрх танхил нэгэн хүү усанд явжээ. Голын эрэг дээр өдөржин тоглоод орой болсныг ч анзаарсангүй. Хүү харих замдаа тэнгэрт мандсан сартай тааралдлаа.

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байна. Бяцхан шувуухай уут будаагаа унагачхаж гэнэ. Будаагаа эргүүлж авахын тулд олон хүн амьтанд туслах хэрэгтэй болжээ. Бусдад зориулсан тусын хариу заавал эргэж ирдгийг энэ номоос ойлгох болно оо. Бэтгэлжин бор шувуу зурагт ном нь хуучин монгол ардын үлгэрийг агуулгын хувьд өнөө цагийн хүүхэд багачуудын сонирхлыг татахуйц болгон шинэчлэн найруулсан хувилбар юм. Бусдын хэрэг бүтвэл өөрийн хэрэг бүтнэ гэдгийн үлгэр энэ билээ. Тусч бяцхан шувуухайн түүхээр хамтдаа аялцгаая.

Хүүхдийн номын Жангар редакцаас бяцхан уншигчдадаа зориулан монгол ардын үлгэрүүдийг зурагт ном болгон цувралаар хүргэж байгаа билээ. Бид энэ дугаартаа Заан оготно хоёр үлгэрийг толилуулж байна. Жижигхэн хотын захад нэгэн гол урсана. Голын эрэгт бяцхан оготно амьдардаг байжээ. Харин аварга том заан өдөр бүр голоос ус ууна. Ус уух бүртээ оготнын гэрийг сүйтгэнэ. Өчүүхэн бяцхан оготно аварга том заанаас өөрийн гэрийг хамгаалж чадах болов уу?

Аливаа улс үндэстэн бүр өөр өөрсдийн домгийг бүтээж, уламжлан хадгалж, улам төгөлдөршүүлсээр өдгөөг хүрчээ. Үүний нэгэн нотолгоо болон мянга мянган жил ам дамжигдан ирсэн зоригт баатар эрс, үзэшгүй муухай мангас, үзэсгэлэнт охид, цэцэн мэргэн түшмэд, сайхан сэтгэлт амьтад, саар муу явдалтны гайхамшигт ертөнцөд тавтай морилно уу. Бидний оршин буй дэлхий ертөнц хэрхэн үүссэн, нар сар яагаад хиртдэг болсон, үлгэр хийгээд хөгжим хаанаас улбаатай, бүүвэйн дуу хэрхэн үүссэн юм бол? зэрэг олон арван асуултуудад дахин давтагдашгүй ур, өнгө аяс бүхий зургаар домог бүрийг амилуулж ид шидийн ертөнцөд хөтлөн тайлбарлажээ.

Хүүхдийн зурагт номын ертөнцөд зориулсан дулаан мэдрэмж төрүүлэхүйц МОНГОЛ АГУУЛГА бүхий ном. Нэгэн ядуу хүү баян худалдаачнаас ярьж өгсөн зүүдийг нь худалдаж авснаар үлгэр эхэлнэ. Аз хүү худалдаж авсан зүүдээрээ үйл явдал өрнөж буй тухай өгүүлнэ... Хүн хэн нэгний зүүдийг худалдаж өмчилж авч болох болов уу,

Хүүхдийн зурагт номын ертөнцөд зориулсан дулаахан мэдрэмж төрүүлэх МОНГОЛ АГУУЛГА бүхий ном. Залуудаа хурдан шарга нэрээрээ алдартай байсан хөгширч яваа шарга хүлгийн тухай өгүүлнэ. Хурдан шарга залуу хүлэгүүдтэй уралдаж өөрөө өөрийгөө сойж бэлдэх ба түүнд туслахаар буян хүү, хүүгийн өвөө хоёр ихэд хичээх болно.

Эрт цагт Хурмаст тэнгэр 12 жил орох адтай, сэргэлэн аз хийморьтой амьтдыг шалгаруулна хэмээн орчлон ертөнцөөр нэг зарлажээ. Үүнийг дуулсан хулгана би ч бас шавилхан биетэй, сэргэлэн ухаантай юм чинь хамгаас ид чадалтай тэр арван хоёр амьтны тоонд орох л ёстой гээд Хурмастын өргөөнд хүрэх аян замдаа гарчээ...