Зохиолч, зураач: Шон Тан (Shaun Tan)

Анх хэвлэгдсэн он: 2006

Хэзээ нэгтээ зурагдчхаад, арилж балрахаа тэвчээртэй гэгч нь хүлээж буй хуучин элгэн дэвтэр дэх хэсэг дурсамжаа үзэж буй аятай санагдсан юм, энэ ном. Хуваалцмаар санагдаад нэлээн удлаа. Graphic novel буюу график зохиол форматтай, уран зөгнөлт, сюрреалист талдаа ном юм уу даа. Нээрээ энэ номд ганц ч бичвэр байхгүй. Байгаа бичвэр нь бүр зохиолчийн зохиомол хэл. Зурагнаас харагдана байх аа. Энэ уран бүтээлч нь тун ч сонирхолтой хүн санагдсан. Богино хэмжээний анимэйшн бүтээсэн нь 2010 онд Академийн шагнал хүртжээ. Анимэйшн, кино урлагийн хүн болоод ч тэр үү, энэ хүний зурагт номуудыг үзнэ гэдэг кино үзэж буй аятай байх юм билээ. (Анимэйшний карьераас зурагт ном руу шилжсэн хэд хэдэн уран бүтээлч мэдэх юм байна. Дэлгэцийн урлагийн мэдрэмжтэй хүмүүс өгүүлэх гэж буй санаагаа зурагт номын форматаар тун чадварлаг илэрхийлээд байх шиг надад санагддаг.)

I

“Ирсэн нь” гэх (өөрийхөөрөө буулгав) энэ зурагт ном нэгэн эр гэр бүлээ үлдээгээд хаа нэгтээ явж буйгаар эхэлдэг. Төрөлх хот нь бололтой, нүүгэлтсэн том наймалжийн хөл шиг зүйл хотоор нь нэг хөвнө. Ганц охиндоо эргэж уулзах итгэл найдвар болгож энхийн цагаан тагтааны бэлгэдлийг үлдээв. Зогсоо зайгүй уйлах эхнэр, охин, эр нөхөр гурвуул гар гараа нэг атгалцсанаар, гол дүр маань мөд хөдлөх галт тэргэнд суулаа.

II

Гэр бүлийнхээ зургийг ширтсээр явах эр одоо усан онгоцны өчүүхэн цонхоор хязгаар нь үл харагдах тэнгис далайг ширтэн явна. Цаг хугацаа өнгөрч буйг харуулсан зохиолчийн шийдэл үнэхээр содон гоё. Олон үүлний хэлбэртэй зургийг хараарай. Онгоцонд яг л мань эр шиг өчнөөн хүн суусан харагдах ба бүгд л ижил итгэл найдвар тээж яваа юм шиг санагдсан нь ижил олон цагаан шувуу тэнгэрээр нэг ниссэн зураглалаас болсон байх. 

Ингээд харийн хотод ирсэн нь бүтэн дэлгэмэл дүүрч харагдах ба цаанаа л нэг харь газар гэдэг шууд мэдрэгдэнэ. Элдэв янзын дүрс, үзэгдэж харагдаагүй барилга байшин, амьтад… Онгоцноос буугаад шалганаар орох цаг болжээ. Гол дүрийн маань ёстой л толгойноос нь хөл хүртэл юм юмыг нь шалгаж, энд тэнд нь тэмдэг тэмдэглэгээ наан, уншуулж нэг дугаргаж нэг үзнэ. Бас болоогүй элдвийг асууна. Ингээд хотод орох зөвшөөрөл өгдөг. Зохиолчийн харуулах ертөнц тун содон, зөгнөлт зураглалтай ч юу болоод байгаа нь уншигчид цаанаа л нэг танил байх аж. Огт үзэгдэж харагдаагүй байшин, тээврийн хэрэгсэл, гэхдээ л ойлгомжтой. 

Хотын аж байдлаас харуулжээ, бүгд л их хачин юм. Амьтан, ургамал нь хүртэл жигтэй. Хэл ус мэдэхгүй хүн зургаар ч болтугай ойлголцдог шиг л юм болно. Мань эр ч хоноглох газар хайж яваа нь илэрхий. Ингээд нэг газар олж ачаа тээшээ эмхэлж чадна. Тэрхүү ачаа тээш гэдэг нь гол дүрийн сэтгэлд мөч бүр санагдан яваа гэр бүл нь байх аж. Тэднийгээ санаж буйгаар энэ хэсэг дуусдаг. Зургийг хараарай. Олоон олон юм үзэж туулж яваа хүмүүсийн зөвхөн нэг нь гэдгийг харуулж байгаа юм шиг санагдсан.

III

Манай хүн хоолны эрэлд гарах бөгөөд бусадтай хэл амаа ололцон нийгмийн харилцаанд орж буй тухай энэ бүлэгт гардаг. Ингэх замдаа өөр дүрвэгчидтэй танилцдаг бөгөөд өөрсдийн түүхээ гол дүрд маань ярьж өгдөг. Нутагтаа бусдын хүслээр хүнд хүчир хөдөлмөр эрхэлж байсан амьдралаасаа зугтсан ази бүсгүй, хотын иргэдийг аварга соруулагчаар хуу хамах нүсэр өмсгөлтэй “хүмүүс”-ээс эхнэртэйгээ зугтаж чадсан нөхрийн түүх (энэ хэсэгт жижиг томын хэмжээг мэдрэхийн тулд төсөөлөл зайлшгүй шаардагдана) гарах бөгөөд тэрхүү гэр бүлийнд оройн зоог барьж буйгаар бүлэг өндөрлөдөг.

IV

Гол дүрийн эр аль хэдийн энэ хотдоо “идээшиж” эхэлжээ. Хоол ундтай залгаад, хөлсөлсөн өрөөнд нь байсан бяцхан амьтантай ч нөхөрлөж амжиж. Ингээд ажил олж хийх хэрэгтэй болдог. Хаа сайгүй хайна. Олдохгүй. Нэг олдсон ажлаа буруу зөв хийнэ. Ахиад хайна. Ахиад л тохирохгүй. Өөр нэг ажилд (үйлдвэрийн дамжлага дахь бүтээгдэхүүн ялгах ажил байх) ороод өвөөгийн түүхийг сонсоно. Өвөө тагш юм хуваангаа өөрийн дайнд явж, нэг хөлгүй болсон түүхээ хүүрнэнэ. Тэр хэсгийн зураглал үнэхэээр сайн байсан… Зүгээр л алхаа гишгээг харуулангаа гол санаагаа харуулчхаж байгаа юм. Дайны хар бараан талыг харуулахад ганц үг ч шаардагдсангүй. (Энэ дүрслэл дуусаад өвгөний уншигч руу харсан нүд (дөрвөлжийг хэлэв) ямар утгатай юм бол гэж одоо болтол гайхаж байна. Энэ номыг ‘уншсан’ хүн байвал ярилцана шүү.) Ажлаа дуусгаад гол дүр маань өвгөний хамтаар нугат хөндий ч юм уу их л сайхан газар яваагаар дүрслэгдэнэ. Шувуу шиг амьтад энд тэнд нисэлдэх юм. Нүсэр том нар (хиймэл нар ч юм уу, эсвэл гэрлийн үүсгэвэр, хэд хэд байгааг бодвол) дээрээс ээнэ. Ингэж явсаар өвөөгийн найзуудтай танилцаж крикет ч юм уу гольф ч юм уу тиймэрдүү тоглоом тоглодог.

V

Нэг бяцхан шувуу үүрээ засаж буй сценээр энэ бүлэг эхэлдэг. Харин манай хүн гэрийнхэн рүүгээ бололтой захиа бичээд илгээж буй нь гарна. Бүтэн жил өнгөрөх шиг боллоо. Зохиолч шоо нүднүүдээр нэгэн цэцгийн дөрвөн улирал үзэж буйг харуулдаг. Одоо харин өнөө үүрээ засаж байсан шувуу ангаахайнуудадаа хоол зөөх аж. Энэ шувуугаар магадгүй гол дүрийн маань хүслийг илэрхийлж буй биз ээ. Захидлын хариу иржээ. Гол дүр инээмсэглээд цонхоор ширтэнэ. Харин дараагийн сцен дээр манай хүн дээрээс тээврийн хэрэгслээр бууж ирж буйг тосож авахаар гүйж гардаг. Эхнэр, охин хоёр нь мөн байна! Ямар удаан хүлээв ээ! Дотор цэлмэх мэдрэмж төрүүлж үнэхээр чадсаан, зохиолч маань. Уулзах хэсгийг атгасан чимдаанаа алдаж, малгай хийсэн унаж, шувууд үргэж нисэж байгаагаар харуулж байгаамдаа. Үүний дараагийн дэлгэмлээс гол дүр маань хэр хурдан гүйснийг найз амьтнаа хэр хол хаяснаас нь харж болно.

VI

Эхний дүрслэлтэй тун төстэй дүрслэлээр эхэлдэг. Гэхдээ төрсөн газраа биш, харь нутагт учраас бага сага зүйл нь өөр. Гэхдээ өмнөхөөсөө хамаагүй гэгээлэг, баяр жаргалтай. Охин нь ч байгаа газраа дасаж өөриймсүү хандаж буй нь царайнаас, үйлдлүүдээс нь илт. Гадаа гарч зугаалж явах замдаа охин нь өөр нэгэн төөрч будилж яваа бүсгүйд зам зааж өгч байгаагаар энэ ном дуусдаг. Зургаас анзаарсан байх. Номыг дэлгэнгүүт гарч ирдэг эхний зураг мөн эцсийн зураг хоёрт хүмүүсийн царай дүрслэгдсэн байгаа. Яг пасспортны цээж зургаа авхуулсан аятай уншигч руу харцгаах энэ олон хүмүүс гол дүрийн маань л адил итгэл найдвар өвөртлөн харь нутагт төөрж, бүдчин яваа юм болов уу? Ямар ч байсан зохиолч энэ номд дүрслэгдсэн хүмүүс, амьтан, ургамал, аж байдал, дүр дүрслэлийг хаанаас эш татсанаа ч мөн номын хойно дурджээ. Тэр үгийг нь оруулсан байгаа, болвол уншаарай. Титаник живж буй мэдээг тараах хөвгүүний зургаас хүртэл зарим хэсэг ‘эшлэгдсэн’ юм билээ шүү. Усан онгоцон дээрх дүрвэгчид нь бүр уран зурагт хүндэтгэл үзүүлэн оруулсан хэсэг юм гэсэн.

Энэ номын бүтсэн түүхийн дэлгэрэнгүйг “Нэргүй нутгаас үлдсэн хар зургууд” (Sketches from the Nameless Land) гээд тусдаа номоос олж үзэж болох юм байналээ. Ямар ч байсан энэ гайхам, содон, үзэсгэлэн төгөлдөр бүтээлийг хуваалцсан хүнд баярлалаа гэж хэлье. Энэ уран бүтээлч 20+ зурагт ном гаргасан юм билээ. Бүтээл бүр нь ийм нандин байгаа гэдэгт эргэлзэх юм алга аа. Олж аваад клубийнхэнээрээ ярилцамз. 

Ай, үггүй зурагт номын хүч чадал ч аугаа юм аа.

Номоо энд дарж захиалах боломжтой.